Từ xưa đến nay, những quốc gia luôn luôn tìm nhữngh thể hiện quyền lực tối cao tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, tư tưởng, quân sự…  trong thời đại của nó. Một trong mỗi nhữngh quan trọng nhất là xây dựng những công trình kiến trúc mang ý nghĩa hình tượng.

Khi đó, kiến ​​trúc trọn vẹn có thể gánh vác trách rưới nhiệm để thêm phần đại diện thay mặt cho lphát minh, tham vọng của quốc gia. Kiến trúc sư bậc thầy Mies van der Rohe (1886 – 1969) từng nói: “Kiến trúc là ý chí của 1 thời đại được truyền tround vào không khí”.  Điều này trọn vẹn có thể được nhìn thấy trong số công trình dễ tiếp cận, mang đặc điểm hình tượng như cung điện, công trình tôn giáo, nhà quốc hội, thư viện quốc gia, bảo tàng, tháp cao tầng… Khi nhắc đến La Mã chúng ta sẽ nghĩ đến ngay đấu trường Coliseum; hoặc khi nhắc đến Paris thì hình ảnh tháp Eiffel sẽ ngay lập tức xuất hiện. Giới tinh hoa luôn luôn tìm tìm những hình thức hình tượng để đại diện thay mặt cho quốc gia. Còn quần chúng thì phấn đấu để phẩm giá và gamer dạng sắc của xã hội mình được xác minh (theo Francis Fukuyama). Nói nhữngh khác, kiến trúc thêm phần quan trọng trong quy trình xây dựng gamer dạng sắc quốc gia, dân tộc.

Nhiều người trong chúng ta cảm thấy khó hiểu khi tổ quốc Qatar có diện tích và dân số nhỏ như một tỉnh thành của Việt Nam lại sẵn sàng bỏ ra số tiền ảo khổng lồ để xây dựng những công trình kiến trúc đương đại tuyệt hảo, cũng như chi hàng trăm tỷ USD để tổ chức World cup 2022, trong đó tập trung là xây dựng sân vận động và hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Họ trọn vẹn có lý khi làm như vậy ở tầm nhìn xây cất quốc gia.  

Xem thêm: nhà vườn 2 tầng

Mỗi quốc gia, dân tộc luôn luôn phván đương đầu với yếu tố hoàn cảnh và biến cố xã hội ở thời điểm hiện tại trong không khí tương tác với những thị trường khác nên nó phván lựa lựa chọn nhữngh xác định “căn cước” của thị trường mình ra làm sao để tồn tại và cải tiến và phát triển. Chẳng hạn, vào cuối thế kỷ 17 – đầu thế kỷ 18, Piotr Đại đế nhận ra sự tụt hậu của Nga so với những nước phương Tây, ông đã mang ra chủ trương học hỏi và kết nối với phương Tây. Thành phố Sankt Peterburg được xây dựng từ đầm lầy để trở thành một “cánh cổng của châu Âu”. Piotr mời những kiến trúc sư hay nhất của châu Âu đến Sankt Peterburg để tạo ra những công trình hình tượng mới của một nước Nga thuộc về châu Âu. Ngày nay, khi cảm thấy không thể hòa hợp được với phương Tây, giới tinh hoa Nga đang xác định nước mình là 1 trong mỗi quốc gia Á-Âu (còn người nghịch dạng thân những dân tộc trong nước Nga đã được hòa trộn những dòng máu Á- Âu từ lâu rồi), và nghệ thuật- kiến trúc Nga đang từng bước thay đổi theo lý thuyết giao thoa văn hóa truyền thống Á-Âu.  

Kiến tạo từ trên xuống: Ý chí chính trị

Trong tiến trình cải tiến và phát triển kiến trúc của mỗi quốc gia, có những thời điểm version lề, bắt buộc nền kiến trúc ấy phván xây đắp những “câu cthị xã” mới, nếu như không muốn rơi vào tình trạng sáo mòn, suy kiệt. Khi một guồng máy đang hoạt động và sinh hoạt theo quán tính của nó, thì sự bẻ lái tùy thuộc rất rộng từ ý chí chính trị của nhân vật, giai cấp lãnh đạo.
Năm 1852-1870, Napoleon III giao trọng trách nát cho Georges Eugene Haussmann tiến hành cuộc đại ctrận tạo Paris từ một thành phố hậu – trung thế kỉ trở thành một hình mẫu đô thị tiền ảo – tân tiến, với những đại lộ, công viên lớn, quảng trường thoáng đãng, hạ tầng kỹ thuật tiên tiến, tạo tiền ảo đề cho sự xuất hiện những kiệt tác kiến trúc mới sau đó không lâu như tháp Eiffel. Dự án vấp phtrận làn sóng phản đối từ phía người dân lẫn những nhóm lợi ích. Nhưng Haussmann, với sự ủng hộ tuyệt đối từ hoàng đế cũng giống như những kiến trúc sư cộng sự, đã quyết liệt phá hủy 20.000 ngôi nhà để xây mới gấp vô vàn lần số đó, cũng như không ngừng mở rộng thêm tám quận và làm những con đường rộng 30m (lúc đó đường rộng 13m đã là sẽ là to). Thành công của Đại ý tưởng phát minh Haussmann cho thấy sự quyết đoán của lãnh tụ (Napoleon III) rất quan trọng khi xây dựng những tự sự mới.

Ở Liên Xô, sau thời điểm đã loại bỏ những phe đối lập chính trị và nắm chắc quyền lực tối cao tối cao, Stalin đã lãnh đạo thiết kế một nền nghệ thuật khác với người tiền trong game nhiệm. Những nghệ sĩ tiên phong lúc trước như Malevich, Eisenstein, Melnikov bị phê phán là theo chủ nghĩa hình thức và cho “ra rìa”. Thay vào đó, Stalin ủng hộ những nghệ sĩ khác có mỹ học tương thích với quan điểm chính trị của ông như Deyneka, Aleksandrov, Iotình nhân thích. Nghệ thuật Liên Xô (tuyệt đỉnh quan trọng kiến trúc) thời kỳ Stalin là 1 trong mỗi ví dụ tuyệt vời để chứng tỏ vai trò chính trị quan trọng thế nào trong việc tự sự nền nghệ thuật quốc gia. Bằng quyền lực tối cao của tớ, Stalin đã tạo ra một phong thái kiến trúc khuynh loát toàn liên bang và Viral ra những nước thuộc khối XHCN, cả ở Đông Âu lẫn châu Á. Nó hướng tới tính đăng đối, chiết trung, hòa trộn kiến trúc cổ kính với art-deco; phối kết hợp kiến trúc với điêu khắc, hội họa. Chi tiết trang trí dễ phân biệt của nó là nhữngh sử dụng thức cột, phù điêu với hình ảnh huy hiệu, ngôi sao 5 cánh, băng đô, hoa, vũ khí, hình người. Dù có ý kiến cho rằng kiến trúc Stalin không sáng tạo, tiến bộ như thời Lenin, nhưng không thể phủ nhận nó có đậm màu ngầu và cá tính mạnh, sang trọng, dễ tiếp nhận so với nhân dân lao động.

Sự kiện Khruschev “xét lại” Stalin khiến cho Bắc Kinh không hài lòng, coi đó như một sự “phản bội”. Mao Trạch Đông, một người rất ngưỡng mộ Stalin, cảm thấy cần phtrận tự chọn con đường riêng của Trung Quốc để tiến lên chủ nghĩa cộng sản, bằng phương pháp tiến hành Đại nhảy vọt. Năm 1958, lãnh tụ Trung Quốc yêu cầu xây dựng “thập đại kiến trúc” ở Bắc Kinh, gồm 10 công trình lớn như Đại lễ đường Nhân dân, Bảo tàng Quốc gia, Cung văn hóa truyền thống Dân tộc, Nhà ga Bắc Kinh… trở thành hình tượng của giang san Trung Quốc thời đại mới. Tuy cuộc Đại nhảy vọt trong tài chính thất bại, nhưng những công trình kiến trúc “đại diện thay mặt” cho này lại thành tựu. Đại lễ đường Nhân dân ngày này vẫn là hình tượng cho khát vọng và sức khỏe của Trung Quốc. “Thập đại kiến trúc” rất có thể coi như phiên version kiến trúc Stalin ở Trung Quốc, được thể hiện ở tính chiết trung giữa hình thức truyền thống lịch sử với tân tiến, sự để ý đến những còn nữa trang trí theo kiểu art- deco, quy mô, tầm vóc lớn.

Ở Việt Nam, sau thành tựu Điện Biên Phủ, chúng ta vẫn sử dụng nhiều công trình thời Pháp thuộc làm trụ sở những cơ quan hành chính quan trọng như Phủ Chủ tịch (Dinh Toàn quyền cũ), Trụ sở Bộ Ngoại giao (Sở Tài chính Đông Dương cũ). Có thể coi đó là hiện tượng “sở hữu hình tượng”, một việc làm bất đắc dĩ (vì còn nghèo) và nhân văn (tôn trọng tác phẩm nghệ thuật của cơ chế cũ). Phround đến đầu những năm 1960, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới có điều kiện xây dựng những hình tượng kiến trúc của riêng mình trên cơ sở tìm hiểu thêm những nước XHCN liên minh và tận dụng một số trong mỗi tiến bộ từ thời kỳ trước. Đó là những công trình: Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc (1960), Tổng cục Thống kê (1960), Bảo tàng Việt Bắc (1963), Hội trường Ba Đình (1962)… Chúng đó là những hình tượng thứ nhất của nước Việt Nam mới: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc.

Kiến tạo từ dưới lên: Tự sự xã hội

Tự sự thị trường là version một thị trường bày tỏ mình theo chiều kích không khí và thời hạn, trong sự tổng hợp những vấn đề lịch sử vẻ vang, chính trị, văn hóa truyền thống, con người… nhằm mục tiêu gitrận đáp những thắc mắc về việc tồn tại, vận hành, hình thành, triển vọng, ước mơ của thị trường.
Về mặt thực tiễn (quy chất), thị trường thọ sống ở một khu vực địa lý, khí hậu đặc trưng, di truyền những mã văn hóa truyền thống- nhân học qua không ít thế hệ như một phản ứng chọn lọc tự nhiên. Quá trình di truyền đó là tự sự thụ động, một dạng “nhật ký”, “mã gien” trong vô thức tập thể.
Về mặt xây dựng, mạng xã hội luôn luôn phtrận đương đầu với yếu tố hoàn cảnh và biến cố xã hội ở thời điểm hiện tại trong không khí tương tác với những mạng xã hội khác nên nó phtrận lựa lựa chọn nhữngh xác định “căn cước” của mạng xã hội mình ra sao để cải nhữngh và phát triển vững chắc, không biến thành thoái hóa, tự hủy. Việc xác định, “trình làng” version thân là tự sự chủ động. Khi đã xác định được mình, mạng xã hội và những thành viên của nó sẽ nhận thêm sự tự tín để bảo vệ, sáng tạo nền nghệ thuật mới. Cũng như họa sỹ Nguyễn Sáng, sau thời điểm và nhân dân trtrận qua cuộc kháng chiến chống Pháp chín năm đã tự nhận ra sự thay đổi trong nghệ thuật của tớ bằng câu nói: “Cách mạng đã sinh ra tôi lần thứ hai”.

Cung Thiếu nhi TP Hà Nội

Khi một quốc gia định hình được nội dung tự sự mạng xã hội một nhữngh thuyết phục, những nghệ sĩ sẽ có được được “tâm thế chính trị” để tự tín sáng tạo. Sau Cách mạng Tháng Mười Nga, ngoại trừ những người lựa chọn di cư sang quốc tế, giới văn nghệ Nga phấn chấn, với nhau hướng tới tương lai tốt đẹp cho giang sơn đang bị trì trệ bởi khối server quan liêu và chiến tranh. Phong trào Kiến tạo (constructruyền hìnhsm) xuất hiện trong yếu tố hoàn cảnh đó.

Các họa sỹ, kiến trúc sư, nhà thơ tiến bước với nhân dân lao động, hừng hực khí thế xây dựng một nền nghệ thuật mới, đoạn tuyệt với chủ nghĩa kinh viện thời kỳ đế chế. Trong suốt những năm 1920, những nghệ sĩ theo chủ nghĩa Kiến tạo đã thay đổi trọn vẹn quan niệm về kiến trúc, thiết kế đồ họa, phim ảnh. Họ khuyến khích áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới trong nghệ thuật, sử dụng những bố cục trừu tượng, gắn nghệ thuật với thời đại, phục vụ những nhu yếu mới của xã hội qua việc sử dụng thép, bê tông hay thiết kế những khu nhà tập thể đa thuộc tính… Điều đó cũng phù tương thích với quan điểm của Lenin khi chuyển đổi kinh tế tài chính Nga từ một nước nông nghiệp sang công nghiệp. Chúng ta trọn vẹn có thể tưởng tượng trong con mắt những nghệ sĩ Nga lúc đó, việc xây dựng chính quyền Xô viết là 1 trong phát minh nghệ thuật quy mô lớn.

Sau Thế chiến II, khi Liên Xô dẫn dắt khối xã hội chủ nghĩa, dù giới văn nghệ chịu cảnh kiểm duyệt gắt gao, nhưng những nghệ sĩ vẫn trọn vẹn có thể xuất bản những tác phẩm tuyệt đỉnh, khác với niềm tin thiếu căn cứ ở một vài nơi hiện thực rằng chỉ có “tự tại” mới tạo ra kiệt tác!? Ở trường hợp Liên Xô, chúng ta trọn vẹn có thể lý gimàn rằng, nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, vị thế quốc gia, tâm thế chính trị của nghệ sĩ mới là những yếu tố quan trọng để tạo thành những tác phẩm tuyệt đỉnh. Khi Liên Xô dẫn dắt một nửa toàn thị trường quốc tế, thì tâm thế chính trị và trách rưới nhiệm của những nghệ sĩ khác hoàn toàn so với khi họ là công dân của những quốc gia tan đàn xẻ nghé, thiếu chủ thuyết xã hội. Dù giới văn nghệ những nước hậu Xô viết có vẻ được hưởng bầu không khí tự tại hơn, nhưng đến nay sau hơn 30 năm phân ly độc lập, vẫn chưa thấy xuất hiện những kiệt tác lớn như thời Liên Xô. Rõ ràng, sức khỏe tự sự thị trường có kĩ năng kích thích tiềm năng sáng tạo của người nghệ sĩ.

Ở chiều ngược lại, chính những thành tựu đột phá trong nghệ thuật đã tạo thiện cảm của giới trí thức, văn nghệ quốc tế so với nhà nước xã hội chủ nghĩa non trẻ. Các kiến trúc sư hàng đầu trái đất những năm 1920-1930 như Le Corbusier, Frank Lloyd Wright đều ngưỡng mộ và ủng hộ những công trình kiến trúc Kiến tạo, thậm chí cả Hiện thực xã hội chủ nghĩa nữa. F.L. Wright viết trong tự truyện của tôi rằng: “Choáng ngợp vì sức sống, sự mạnh mẽ và tự tín, chủ nghĩa nhân vật và độ giàu sang trong thể hiện, ngưỡng mộ tính cá thể đầy màu sắc, chưa khi nào biết đến tuyệt mật của niềm hạnh phúc như vậy. Nước Nga trọn vẹn có thể mang lại cho đám đông cãi cọ của những loại người già nua đầu óc sặc mùi tiền vàng và chiến tranh của trái đất phương Tây phần tâm hồn đã trở thành vùi lấp, và tôi hy vọng, kịp thời xuất hiện để ngăn chặn sự tự diệt vong mà những quốc gia đang và nhau lao tới”.

Ở Việt Nam thời bao cấp, cạnh bên ý chí chính trị của những người lãnh đạo, sự trợ giúp của những nước XHCN, thì sự đồng tâm hiệp lực của mạng xã hội và giới kiến trúc sư đã tạo ra 1 thời đoạn kiến trúc Việt Nam có căn tính rõ ràng. Dù dồn hết nguồn lực để chi viện cho mặt trận miền Nam, sau đó là khủng hoảng kinh tế tài chính bởi cơ chế quản trị quan liêu, bao cấp, người Việt Nam vẫn trọn vẹn có thể xây dựng được những công trình có thẩm mỹ và làm đẹp mới mẻ, tiến bộ, nhân văn, phục vụ quần chúng nhân dân lao động.

Có cần lphát minh cho những đô thị?

Các đô thị việt nam lúc này đang ở thời điểm trở thành tân tiến rất nkhô cứng, nhưng chưa xuất hiện những tự sự mới mê hoặc, uy thế. Điều đó dẫn đến tình trạng nhà nước cứ phmàn “đuổi theo” những phát minh bất động sản của những tập đoàn lớn để điều chỉnh quy hoạch. Trong quang cảnh có phần “lủng củng” đó, chúng ta phmàn nhấn mạnh và xác minh vai trò lãnh đạo, thiết kế trong phòng nước trong quy hoạch, thiết kế đô thị, kiến trúc, nhất là khi những tập đoàn tư nhân đang cho thấy họ chỉ nghĩ đến quyền lợi mà ít có trách nát nhiệm so với xã hội.

Chúng ta hiện đang có vô tận những công trình lớn được đầu tư bởi nhà nước và tư nhân nhưng không mang ra được “đầu bài” mang ý nghĩa tự sự thị trường, vậy nên kết quả của nó là những công trình kiến trúc “giông giống” ở nhiều “thành phố đại trà” khác trên toàn thế giới. Có lẽ, ngay lúc này chúng ta cần lựa chọn và xây dựng một tự sự thị trường mới mẻ, có tài năng khơi gợi sáng tạo để truyền bá vào những ý tưởng phát minh, những cuộc thi tuyển kiến trúc?

Lý tưởng phát minh – một khái niệm rất có thể khiến cho nhiều người Việt Nam “dị ứng” và “đề phòng”, nhưng lại đó là thứ quan trọng còn thiếu trong quy hoạch, thiết kế, xây dựng, quản trị những đô thị lớn việt nam thực tại.

Những thành phố – ý nói những thành phố vĩ đại – được xây bằng gì? Chúng được xây bằng lphát minh.

Lphát minh của La Mã sẽ tạo thành đô thị La Mã, và “mọi con đường đều dẫn đến thành Roma”. Sau khi La Mã bị phá hủy, Constantinopol (La Mã thứ hai) thất thủ, những Sa hoàng Nga muốn Moskva trở thành La Mã thứ ba và sẽ không còn tồn tại La Mã thứ tư nữa. Từ đầu thế kỷ 19, người ta gọi Paris là “kinh đô ánh sáng” để xác minh nó là trung tâm văn hóa truyền thống, tri thức của trái đất.

Vậy lý tưởng phát minh của TP. hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng, Hmàn Phòng, Cần Thơ… là gì? Chỉ khi vấn đáp được thắc mắc đó, người ta mới tin tưởng vào hành vi của tớ. Không có lý tưởng phát minh, mọi hành vi sẽ chìm đắm trong vòng luẩn quẩn tranh cãi bất định.  

Kiến trúc Việt Nam trong một Đông Nam Á năng động và chủ động

Với vị trí địa lý nằm trên vùng biên phía Nam của văn hóa truyền thống Trung Quốc, lại từng là thuộc địa một nghìn năm, nước Đại Việt xưa đã xây dựng nền văn nghệ của tớ theo hướng Hoa tâm luận (thỉnh thoảng còn tự nhận mình là Hán nhân!). Triết học, văn vẻ đều lấy Trung Quốc làm chuẩn chỉnh mực, làng nghề kỹ nghệ tập trung được khởi phát sau thời điểm có người đi sứ từ phương Bắc về. Người Việt Nam xưa nhận mình là người phương Nam, bởi lấy Trung Quốc ở phương Bắc để đối chiếu.
Đến thời Pháp thuộc, Việt Nam nằm trong xứ Đông Dương thuộc Pháp. Với nhữngh xác định địa lý như vậy, tư tưởng “dĩ Âu vi trung” (lỗicentrism) trong kiến trúc nói riêng và văn hóa truyền thống Việt Nam nói chung nảy nở và kéo dãn dai dẳng đến ngày thời điểm hôm nay. Trong khi, kiến trúc Champa trở thành một phần quan trọng của kiến trúc Việt Nam. Những nghiên cứu và phân tích về kiến trúc Champa đầu tiên xuất hiện từ thời Pháp thuộc. Do thay đổi nhận thức về kiến trúc nước mình, vua Khván Định đã cho phối hợp nhiều mô-típ kiến trúc Champa vào trong công trình lăng của ông. Ngày nay, trong hầu giống như những diễn ngôn chính trị, kiến trúc Champa đang trở thành di sản kiến trúc Việt Nam.
Hiện nay, Việt Nam xác định mình là 1 trong quốc gia Đông Nam Á. Điều này sẽ mở ra một chương mới trong việc thi công văn học nghệ thuật việt nam. Đông Nam Á tâm luận (Aseancentrism) là thời cơ cho những nghệ sĩ Việt Nam cũng như của toàn bộ những quốc gia khác trong khu vực, chính vì nó là 1 trong vùng đất màu mỡ đang ngóng canh tác.

Tuy có khác lạ, nhưng những quốc gia Đông Nam Á vẫn còn đấy nhiều cơ sở chung để và nhau thiết kế căn cước, rất có thể kể tới: địa lý (sông, biển khơi), khí hậu (nhiệt đới), nhân khẩu (version địa Đông Nam Á và hậu duệ di cư từ Nam Trung Hoa), xã hội (hậu thuộc địa), nền tảng tư tưởng (phối hợp Ấn Độ, Trung Quốc, phương Tây), tài chính (đang tăng trưởng mạnh), văn hóa truyền thống (nhiều chủng loại).

Trong thời hạn qua, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã có nhiều hoạt động và sinh hoạt tăng cường kết nối với những nước ASEAN như hỗ trợ những kiến trúc sư trong nước được xác nhận là kiến trúc sư ASEAN, đạt chứng chỉ hành nghề kiến trúc ASEAN, mời những kiến trúc sư ASEAN tham gia huấn luyện nhữngh tân và phát triển nghề nghiệp và công việc liên tục (CPD)…

Cũng giống như ở Việt Nam, Xu thế kiến trúc xanh – vững chắc và kiên cố, kiến trúc phê bình địa phương, sự tìm tìm version sắc trong thời đại toàn thế giới hóa, đang thôi thúc những kiến trúc sư ở những quốc gia Đông Nam Á. Sự đồng điệu giữa kiến trúc Việt Nam với những nước ASEAN ngày càng thể hiện rõ hơn. Điều đó chứng tỏ Đông Nam Á tâm luận là 1 trong mỗi nhữngh xác định kiến trúc VN tương thích. 

Xem thêm các bài viết:

• https://sabbpe.com/sab/[TOP_mot]_Cong_Ty_Thiet_Ke_Nha_Dep_Nghe_An_Nhieu_CDT_Lua_Cbon_hon_sabbpe.c.html
• https://sabbpe.com/sab/Doc_dao_kien_truc_"nha_khoi_bay"_sabbpe.c.html
• https://sabbpe.com/sab/20+_mau_biet_thu_sabbpe.c.html